عوارض گمرکی مالیاتی است که به صورت غیر مستقیم برای ورود و ترخیص کالاهای خارجی در نظر گرفته می‌شود. کشورها در تجارت بین المللی برای دریافت مجوز قانونی و عبور کالا از مرز باید مالیات گمرکی را پرداخت کنند.
نرخ مالیات بر اساس کالاهای صادراتی و وارداتی مشخص می‌شود به همین دلیل این هزینه برای همه افراد یکسان نیست. در مراحل ترخیص کالا این هزینه از کشورهای صادرکننده و واردکننده دریافت می‌شود. هدف از تعیین این عوارض کنترل بیشتر روی ورود و خروج کالاها است و در این شرایط کالاهای ممنوعه و محدود باید مالیات بیشتری پرداخت کنند. نرخ عوارض گمرکی بر اساس کشور مبدا تعیین می‌شود.
انواع تعرفه گمرکی
تعرفه گمرکی نمونه‌های مختلفی دارد و بر اساس نوع محصول صادراتی و وارداتی مشخص می‌شود. اگر بخواهیم از نظر هدف آن را تقسیم بندی کنیم ۳ دسته مجزا دارد:
- مالی
دولت با تعیین این تعرفه سعی می‌کند تا مخارج مالی خود را تامین کند. مخارجی که صرف حقوق ورودی خودروهای سواری می‌شود. این مالیات توسط کشور مبدا مشخص می‌شود.
- حمایتی
این تعرفه بیشتر جنبه حمایتی دارد و هدف اصلی از وضع آن فراهم کردن فضای رقابتی بین کالاهای داخلی و خارجی است. برای برقراری تعادل تراز پرداختی‌ها وضع چنین عوارضی اهمیت بسزایی دارد.
- ارشادی
تعیین عوارض گمرکی ارشادی با هدف تغییر انتخاب مصرف کننده صورت می‌گیرد. برای هدایت تقاضا از محصولی به محصول دیگر وضع چنین تعرفه مهم و کاربردی نیاز است.
تعرفه گمرکی از نظر شکل ظاهری و ماهیت هم نمونه‌های مختلفی دارد که در اینجا به معرفی آنها می‌پردازیم:
- تعرفه واحد
در تعرفه واحد تمام کالاهای وارداتی یک نرخ ثابت دارند که این نرخ کاری به ارزش و نوع محصولات ندارد و بر اساس قوانین مشخص می‌شود. در برخی کشورها نرخ ثابت ۴ درصد برای کالاهای وارداتی تعیین می‌شود.
- تعرفه مرکب
در این تعرفه کالاهای وارداتی بر اساس نرخی که دارند دسته بندی می شوند. تعرفه این کالاها به صورت مرکب محاسبه و در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. در ترخیص کالا از گمرک این تعرفه اهمیت بسزایی دارد.
- تعرفه عمومی
عوارض گمرکی که به صورت عمومی تعیین می شوند شرایط خاصی دارند. این تعرفه برای تمام کالاها بدون در نظر گرفتن مبدأ آنها اعمال می‌شود و نرخ یکسانی هم دارد. کشور مبدا نمی‌تواند بر این تعرفه تاثیری داشته باشد.
- تعرفه ترجیحی
تعرفه‌های ترجیحی منفعت خوبی را برای کشورهای مبدا به همراه دارند. کشورهایی که از طریق توافق نامه و امتیازات تجاری با هم در ارتباط هستند می‌توانند از این تعرفه استفاده کنند؛ زیرا نرخ تعرفه گمرکی کمتری دارد.
تعرفه گمرکی را از نظر محاسباتی هم نمونه‌های مختلفی دارد که در اینجا به آنها اشاره می‌کنیم:
- تعرفه ارزشی
شرکت حمل و نقل بین المللی تعرفه ارزشی را بر اساس ارزش کالای وارداتی محاسبه می‌کند. برای مشخص کردن حقوق ورودی نرخ تعرفه در ارزش کالا ضرب می‌شود. در این تعرفه اطلاع درست از ارزش کالا اهمیت بسزایی دارد.
- تعرفه یا کمیت ویژه
در عوارض گمرکی ویژه حقوق ورودی بر اساس حجم و مقدار کالا محاسبه می‌شود و ارزش محصول اهمیتی ندارد. شرکت باید از حجم و مقدار کالا اطلاع دقیقی داشته باشد تا بتواند با ضرب کردن حجم بالا در نرخ عوارض حقوق ورودی را مشخص کند.
- تعرفه مختلط
در این تعرفه روش ارزشی و ویژه با هم ترکیب می‌شوند به طوری که هم ارزش کالا اهمیت دارد هم حجم آن. برای تعیین حقوق ورودی در این تعرفه ارزش و مقدار محصول نیاز است. به همین دلیل این تعرفه انعطاف پذیری زیادی دارد. در صادرات پلاستیک به کشورهای خارجی این تعرفه تعیین کننده عوارض پرداختی است.
مزایای تعیین تعرفه گمرکی
دریافت عوارض گمرکی یا مالیات برای دولت‌ها مزیت‌های زیادی را به همراه دارد. حفاظت از اقتصاد مهمترین مزیت است؛ زیر کشورها با دریافت این مالیات می‌توانند به پیشرفت اقتصاد کمک زیادی کنند. گسترش مشاغل و جذب نیروی انسانی مزیت دیگر دریافت عوارض و تعرفه‌های گمرکی است.
با پرداخت تعرفه گمرکی می‌توانید از صنایع داخلی حمایت بیشتری داشته باشید. کنترل ورود و خروج کالاها خصوصا محصولاتی که ممنوع هستند از دیگر مزایای دریافت هزینه گمرکی از طرف دولت است. برای ثبات اقتصادی و مدیریت سیستم حمل و نقل تعیین تعرفه مالیاتی اهمیت بسزایی دارد.
تولید درآمد برای دولت و تراز تجاری از دیگر مزایای دریافت مالیات از طرف صادرکنندگان و واردکنندگان است. تشویق صادرات مهمترین مزیت است که باعث پیشرفت بیشتر شرکت‌های حمل و نقل شده است.
کد تعرفه گمرکی چیست؟
در عوارض گمرکی کد تعرفه نقش بسزایی دارد. این کد یک روش استاندارد برای طبقه بندی کردن محصولات معامله شده است. برای شناسایی کالاها در زمان تعیین مالیات و عوارض و جمع آوری آمار این کد کاملا ضروری است که توسط مقامات گمرکی کشورها مشخص می‌شود. عوارض به کمک کد تعرفه گمرکی و فرم‌ها تعیین می‌شوند.
به همین دلیل توصیه می‌شود تا متقاضیان فرم‌ها را به درستی پر کنند. اگر اشتباهی در فرم باید جریمه گمرکی سنگین مثل مصادره را به همراه دارد. HS Code در فرایند صادرات کالا و در تمام کشورها به کار گرفته می‌شود. محصولاتی که با این کد طبقه بندی می شوند تعرفه مختص به خود را دارند. این کد ۸ تا ۱۰ رقمی است که ارقام ۴ تا ۶ ات در برابر جهان ثابت است.
کشورها می‌توانند برای طبقه بندی کالاها از کدهای طولانی‌تر هم استفاده کنند. عوارض گمرکی با توجه به این کدها مشخص می‌شوند و کالاها را از این طریق می‌توان شناسایی کرد. امروزه بیش از ۹۸ درصد کالاها در تجارت بین الملل از این طریق طبقه بندی شده‌اند. با کد گذاری محصولات نظارت بر قیمت آسان‌تر می‌شود.
چگونه کد تعرفه گمرکی محصول را پیدا کنیم؟
از آنجا که در تعیین تعرفه گمرکی کد تعرفه اهمیت زیادی دارد نیاز است تا صادرکنندگان و واردکنندگان کد هر محصول را پیدا کنند. برای پیدا کردن کد باید این مراحل مهم را به درستی پشت سر بگذارید:
- در مرحله اول شما باید وارد سایت ایران کد شوید تا بتوانید به کد تمام محصولات دسترسی داشته باشید.
- در صفحه اول سایت بخشی به نام درختخواره قرار دارد که شما باید روی این قسمت کلیک کنید. با پیدا کردن کد در این بخش می‌توانید عوارض گمرکی مربوط به هر کالا را مشخص کنید.
- در صفحه‌ای که باز می‌شود اطلاعات کلی از محصولات وجود دارد و شما می‌توانید بر حسب نیاز خود تب محصول، واتالوگ، تامین کننده و تناظرات کدهای بین المللی را انتخاب کنید. وقتی قسمت تناظرات را کلیک می‌کنید یک صفحه جدید باز می‌شود که باید در آن نام کالای خود که طبقه بندی شده را پیدا کنید.
روش محاسبه عوارض گمرکی
تعرفه گمرکی بر اساس معیارهای مختلفی مشخص می‌شود. دولت در تعیین این تعرفه نقش اساسی را دارد. سیاست‌های اقتصادی و سیاسی کشورها در این امر دخیل است و همین موضوع باعث شده تا هزینه گمرکی کالاها در همه کشورها یکسان نباشد. حقوق گمرکی مهمترین وجه اخد شده در گمرک است که دریافت آن مزیت‌های زیادی را برای کشورها به همراه دارد.
برای محاسبه عوارض گمرکی قانون معادل ۴ درصد ارزش گمرکی به اضافه سود بازرگانی در نظر می‌گیرد. با ضرب ارزش کالا در نرخ ارز و نرخ تعرفه سود بازرگانی بدست می‌آید. متفاوت بودن سود بازرگانی باعث شده تا عوارض گمرکی هم برای همه یکسان نباشد. برای بدست آوردن ارزش سیف کافی است نرخ ارز اعلامی توسط گمرک در ارزش ورودی کالا ضرب شود.
با جمع کردن تمام هزینه‌های حمل و نقل ارزش ورودی کالا بدست می‌آید. هزینه انبار، توقف کالا، تخلیه و بارگیری هزینه‌های گمرکی هستند که در محاسبه تعرفه نهایی نقش بسزایی دارند. مهمترین نکته‌ای که در زمان محاسبه تعرفه گمرکی باید به آن توجه کنید صادراتی یا وارداتی بودن کالاها است. محصولات صادراتی شامل تعرفه گمرکی نمی‌شوند و ۷۵ درصد هزینه‌ها برای آنها کمتر است.
نحوه پرداخت عوارض گمرکی
تعرفه‌های گمرکی به روش‌های مختلف قابل پرداخت هستند. پیشرفت تکنولوژی باعث شده تا افرادی که شرایط مراجعه حضوری به سازمان را ندارند بتوانند به صورت آنلاین عوارض گمرکی تعیین شده را پرداخت کنند. با انجام عملیات گمرکی آن هم به صورت آنلاین تجار و بازرگانان می‌توانند در زمان و هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنند.
برای دسترسی به خدمات این سازمان سایتی طراحی شده تا کاربران بتوانند با مراجعه به آن از خدمات بهره‌مند شوند. پس از ورود به سامانه می‌توانید وارد بخش مربوطه شوید و تعرفه گمرکی را پرداخت کنید. با وارد کردن شناسه پرداخت اطلاعات مربوطه به میزان حقوق و تعرفه پرداختی برای شما نمایش داده می‌شود و می‌توانید از طریق درگاه معتبر آن را پرداخت کنید. اگر نسبت به پرداخت عوارض بی توجه باشید جریمه‌های نقدی و غیر نقدی شامل حال شما خواهد شد.
نکات مهم در مورد عوارض گمرکی
در رابطه با عوارض گمرکی نکات مهمی وجود دارد که تجار و بازرگانان باید به این نکات توجه داشته باشند:
- وظیفه ملی بلایای طبیعی احتمالی
کالاهایی که غیر قانونی هستند و استفاده از آن سلامتی انسان را به خطر می‌اندازد با نرخ مالیاتی ۱۰ تا ۴۵ درصد وارد کشور می‌شوند. قانون گمرکی برای تنباکو، دخانیات و مواد مضر این نرخ را تعیین کرده است.
- معافیت در پرداخت عوارض گمرکی
برخی کالاهای وارداتی دارای معافیت گمرکی هستند. این اقلام به طور کامل از دادن مالیات یا تعرفه گمرکی معاف هستند. هیچ گونه کسری برای این کالاها اخذ نمی‌شود؛ زیرا بدون پرداخت عوارض وارد کشور می‌شوند.
- وظیفه ضد دامپینگ
از دیگر نکات قابل توجه می‌توان به وظیفه ضد دامپینگ اشاره کرد. فروش کالا کمتر از ارزش عادی خود باعث شده تا دولت بتواند عوارض ضد دامپینگ برای آن وضع کند. این عوارض گمرکی طبق قوانین تعیین می‌شود.
تفاوت بین مالیات و عوارض گمرکی چیست؟
مالیات و عوارض اگر چه معنای یکسانی دارند اما از نظر فنی با هم متفاوت هستند. عوارض مالیاتی است که روی کالاهای وارداتی اعمال می‌شود و هدف از پرداخت آن محافظت از اقتصاد محلی است. در صورتی که مالیات برای تمام کالاهای وارداتی و تولید داخل که در کشور به فروش می‌رسند در نظر گرفته می‌شود. درآمد زایی برای دولت هدف اصلی گرفتن مالیات است.
این موضوع می‌تواند تفاوت اصلی عوارض و مالیات باشد. در واقع مالیات سطح گسترده‌تری را در بر می‌گیرد و شامل کالاهای بیشتری می‌شود. واردکننده باید علاوه بر عوارض مالیات فروش را هم پرداخت کند. هر سال طبق قوانین تعرفه گمرک و مالیات افرایش پیدا می‌کند و واردکنندگان کالا و فروشندگان موظف به پرداخت آن هستند.
سخن پایانی
عوارض گمرکی به صورت غیر مستقیم پرداخت می‌شوند و می‌توانند به پیشبرد اهداف اقتصاد کمک زیادی کنند. این تعرفه نمونه‌های مختلفی دارد که برای برخی کالاها در نظر گرفته می‌شود. محصولات صادراتی و وارداتی به کمک کد تعرفه طبقه بندی می‌شوند تا بتوان هزینه مالیاتی برای آنها مشخص کرد. تجار و بازرگانانی که عوارض را پرداخت نکنند مشمول جریمه‌های سنگین می‌شوند. حقوق مالیاتی بر اساس قوانین و سیاست‌های هر کشور مشخص می‌شود به همین دلیل این تعرفه در همه کشورها و برای همه کالاها یکسان نیست.
