دموراژ جریمه معطلی و تاخیری است که برای بازگرداندن لوازم و تجهیزات تخلیه بار در نظر گرفته می‌شود. عوامل مختلفی در محاسبه این هزینه نقش دارند به همین دلیل جریمه در نظر گرفته شده برای همه افراد یکسان نیست. کشتی و قطار و کانتینر طبق مدت زمان معین برای حمل و نقل اجاره می‌شوند و اگر در موعد مقرر تحویل داده نشوند به آنها دموراژ یا جریمه معطلی تعلق می‌گیرد.
در واقع این لوازم اساس کار شرکت‌های باربری هستند که آنها را به تجار و بازرگانان اجاره می‌دهند. با در نظر گرفتن این جریمه کار حمل و نقل و تخلیه با سرعت بیشتری انجام می‌شود. برای کاهش این هزینه‌ها و جلوگیری از دموراژ بهتر است همیشه با تیم متخصص و مشاوران زبده سایت گسیل کالای شرق مشورت کنید.
انواع دموراژ
دموراژ در صنعت حمل و نقل بیشترین نقش را ایفا می‌کند و می‌تواند در حوزه‌های مختلف و با هدف تسریع در روند حمل و نقل و بارگیری و تخلیه مورد استفاده قرار بگیرد. این جریمه به صورت ریالی و دلاری برای افراد در نظر گرفته می‌شود. در اینجا به انواع دموراژ در صنعت حمل و نقل و تجارت بین الملل اشاره می‌کنیم:
· دموراژ کانتینر
اگر کانتینر در زمان تعیین شده به شرکت حمل و نقل و باربری تحویل داده نشود این نوع جریمه به آن تعلق می‌گیرد. اگر کانتینر به هر دلیلی خراب شده باشد هزینه آن باید پرداخت شود؛ زیرا این موضوع می‌تواند در اجازه دادن و در دسترس بودن کانتینر برای دیگر مشتریان اثر بگذارد.
این لوازم در حمل و نقل نقش بسزایی دارند به همین عدم تحویل به موقع آنها می‌تواند سیستم را مختل کند. تجار و بازرگانان برای حمل بار این کانتینرها را از شرکت صادرات کالا و باربری‌ها اجاره می‌کنند و در صورتی که زودتر از زمان مشخص شده آنها را تحویل ندهند مشمول پرداخت دموراژ می‌شوند.
· دموراژ کشتی
اگر کشتی در بندر بیشتر از زمان تعیین شده تاخیر داشته باشد هزینه دموراژ به آن تعلق می‌گیرد. هر چه مدت زمان تاخیر و معطلی بیشتر باشد جریمه پرداختی سنگین‌تر خواهد بود و می‌تواند بر عملکرد شرکت کشتیرانی تأثیر بگذارد.
این جریمه به تجاری تعلق می‌گیرد که کشتی آنها با تاخیر به بندر می‌رسد و بار را تخلیه می‌کند. صاحب مرسوله بعد از پرداخت جریمه معطلی می‌تواند کالای خود را تحویل بگیرد. اگر تاجر توانایی پرداخت دموراژ را نداشته باشد ترخیص کالا از گمرک امکان پذیر نخواهد بود.
· دموراژ پایانه
دموراژ پایانه زمانی رخ می‌دهد که بار طبق زمان بندی از ترمینال یا پایانه خارج نمی‌شود. این جریمه قابل توجه است؛ چرا که می‌تواند توانایی اپراتور و سیستم مدیریت پایانه را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی پایانه را بیشتر از زمان فری تایم معطل و اشغال کنید به شرکت حمل و نقل آسیب وارد می‌شود .
در این شرايط محموله‌های دیگری که در مسیر پایانه هستند سردرگم می‌شوند. صاحب کالا موظف است تا بار و محموله خود را در تایم مشخص تخلیه و تحویل بگیرد. در واردات شمش طلا هزینه تاخیر به مراتب بیشتر است؛ چرا که کالای وارداتی ارزش زیادی دارد و حمل و نقل آن با حساسیت بالا انجام می‌شود.
· دموراژ ریلی
شرکت حمل و نقل ریلی با اجاره دادن قطار و واگن‌های خود به تجار و بازرگانان کمک می‌کند تا از راه زمینی صادرات و واردات را انجام دهند. اگر تجار واگن‌های ریلی حمل بار را در زمان توافق شده تخلیه نکنند دموراژ به آنها تعلق می‌گیرد و باید هزینه این معطلی را پرداخت کنند. این تجهیزات برای تایم مشخصی اجاره می‌شوند و اگر زمان آن بیشتر شود مشمول جریمه‌های سنگین می‌شوند.
این هزینه‌ها برای شرکت حمل و نقل ریلی و راه آهن قابل توجه هستند؛ زیرا بر عملکرد سازمان و توانایی‌های شرکت تأثیر می‌گذارند. کوچکترین تاخیری در واردات کامیون می‌تواند جریمه‌های سنگینی را برای تاجران و بازرگانان داشته باشد که با مدیریت مؤثر می‌توان این هزینه‌ها و جریمه‌ها را به حداقل رساند.
عواملی که موجب دموراژ می‌شوند:
در بوجود آمدن دموراژ و جریمه‌های تاخیر در صنعت حمل و نقل عوامل مختلفی دخیل هستند و این عوامل می‌توانند هزینه‌ها را هم تحت تاثیر قرار دهند. در تجارت بین المللی درک این فاکتورها با هدف کاهش هزینه‌ها اهمیت زیادی دارد. از عوامل کلیدی و تأثیر گذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورود اطلاعات نامشخص و نادرست
اگر اطلاعات مربوط به محموله اعم از تاریخ ورود و خروج به درستی ثبت نشده باشد ترخیص کالا از گمرک با مشکل مواجه خواهد شد. تاخیر در حمل و نقل و تخلیه بار هزینه سنگین دموراژ را به همراه دارد؛ بنابراین توصیه می‌شود که تجار اطلاعات را به درستی وارد کنند.
- دریافت سند با تاخیر
عامل دیگری که در بروز دموراژ نقش اساسی دارد تاخیر در دریافت اسناد و مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا است. در صورتی که نتوانید اسناد و مدارک مورد نیاز را ارائه کنید ترخیص کالا با اختلال روبرو می‌شود و برای محموله جریمه تأخیر یا دموراژ در نظر گرفته می‌شود.
- محدودیت های مالی
از دیگر عوامل تاثیر گذار در بروز دموراژ می‌توان به عدم سرمایه کافی برای حمل و نقل و تخلیه بار اشاره کرد. اگر گیرنده بار به دلیل محدودیت مالی نتواند بار را در مدت زمان تعیین شده تخلیه کند دموراژ یا جریمه معطلی به آن تعلق می‌گیرد. افراد باید آمادگی لازم و سرمایه کافی برای تجارت داشته باشند.
- مغایرت در بارهای دریافتی
دموراژ زمانی رخ می‌دهد که محموله دریافتی با آنچه سفارش داده شده مغایرت دارد. به همین دلیل گیرنده تمایلی به دریافت و تخلیه بار ندارد. برای رفع این مغایرت باید زمان زیادی در نظر بگیرید و همین موضوع باعث می‌شود تا روز به روز جریمه تأخیر و معطلی بیشتر شود.
- اختلافات گیرنده و حامل
مهمترین عاملی که می‌تواند حمل و نقل و تخلیه بار را به تاخیر بیندازد اختلاف بین گیرنده و حمل است. اگر این دو همکاری کارآمدی با هم نداشته باشند تاخیر و معطلی باعث جریمه‌های سنگین برای گیرنده خواهد شد.
- طولانی شدن فرآیند بازرسی ها
در صورتی که توقف کانتینر، کشتی و قطار برای بازرسی بیش از حد تعیین شده باشد تخلیه بار با تاخیر انجام می‌شود و این می‌تواند هزینه‌های سنگینی را برای تجار به همراه داشته باشد. با کاهش زمان بازرسی و مدیریت آن می‌تواند هزینه دموراژ را هم کاهش داد.
هزینه دموراژ
هزینه دموراژ به عوامل مختلفی بستگی دارد و هر چه مدت زمان تاخیر بیشتر باشد این هزینه هم افزایش پیدا می‌کند. اگر کشتی حمل بار به صورت زمانی و سفری اجاره شده باشد هزینه تاخیر آن متفاوت خواهد بود. سایز تجهیزاتی که اجاره داده می‌شود در جریمه آنها تاثیرگذار است.
اگر تاجر برای حمل و نقل محموله کشتی بزرگی را از شرکت باربری اجاره کرده باشد و با تاخیر آن را به شرکت تحویل دهد جریمه معطلی و تاخیر آن از کشتی‌های کوچک بیشتر است. کانتینرهای یخچالی سایز بزرگ همیشه با قیمت بالاتری اجاره داده می‌شوند و تاخیر در تحویل آنها هم با هزینه دموراژ بیشتری همراه است.
از عوامل تاثیر گذار بر این جریمه می‌توان به ماهیت کالا و محموله، ابعاد کانتینر، مقدار و حجم آن اشاره کرد. این هزینه اغلب به صورت روز شمار محاسبه می‌شود یعنی برای هر روز دیرکرد جریمه محاسبه می‌شود. هر چه امکانات و آپشن‌های موجود در این تجهیزات بیشتر باشد اجاره و هزینه دموراژ آنها هم بیشتر است.
علل زیاد شدن هزینه های دموراژ
عوامل مختلفی در زیاد شدن هزینه‌های دموراژ تاثیرگذار هستند که در اینجا به معرفی آنها می‌پردازیم:
- اولین عاملی که هزینه دموراژ را افزایش می‌دهد افزایش تعداد روزهای تاخیر است. اگر جریمه به صورت روزانه محاسبه شود ممکن است گیرنده توانایی پرداخت آن را نداشته باشد.
- با افزایش حجم بار تخلیه زمان بر خواهد بود و ممکن است گیرنده نتواند لوازم را در موعد مقرر به شرکت باربری تحویل دهد که در این شرایط مشمول جریمه خواهد شد.
- از دیگر علل زیاد شدن هزینه دموراژ می‌توان به شرایط اقلیمی اشاره کرد. اگر شرایط آب و هوایی مساعد نباشد حمل و نقل و تخلیه به سختی انجام می‌شود و تاخیر در این کار جریمه را برای گیرنده به همراه دارد.
- ماهیت کالا و ارزش مادی آن عامل دیگری است که هزینه دموراژ را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. بارهایی که ارزش بالا دارند همیشه با حساسیت بیشتری جابجا می‌شوند و ممکن است حمل و نقل و تخلیه آنها با تاخیر انجام شود که هزینه بردار است.
- اگر بندر،راه‌آهن و پایانه اعتصاب کنند نیروی کار برای تخلیه کمتر می‌شود و گیرنده نمی‌تواند در مدت زمان تعیین شده تجهیزات را به شرکت تحویل دهد. به همین دلیل هزینه دموراژ بیشتر خواهد بود.
- مشکلات مالی و اختلافات بین فرستنده و گیرنده و حامل در افزایش هزینه دموراژ بیشترین نقش را دارد. این موضوع مانع از تخلیه به موقع بار شده و جریمه را سنگین‌تر می‌کند.
نحوه محاسبه دموراژ کشتی
دموراژ یا جریمه کشتی به روشی خاص محاسبه می‌شود و معیارهای مهمی در تعیین آن نقش دارند. اگر کشتی به موقع بار را در اسکله تحویل ندهد به تعداد روزهای تاخیر جریمه برای او در نظر گرفته می‌شود. برای کشتی‌های بزرگ که آپشن‌ها و امکانات بیشتری دارند همیشه جریمه‌های سنگین‌تری در نظر گرفته می‌شود.
اگر خسارتی در فرایند حمل و نقل و تخلیه به کشتی وارد شود هزینه دموراژ بیشتری برای آن محاسبه خواهد شد. روش محاسبه دموراژ کمی پیچیده است و قوانین مختص به خود را دارد. مهمترین فاکتور برای تعیین این هزینه نوع کشتی و محموله آن است. بارهایی که ارزش مادی دارند با جریمه بیشتری همراه هستند.
دموراژ اصولا به صورت روزانه محاسبه می‌شود و شرکت باربری برای هر روز تاخیر مبلغی را در نظر می‌گیرد. سیاست‌هایی که هر شرکت حمل و نقل دارد باعث شده تا تعرفه‌ها هم متفاوت باشد. محاسبه این تعرفه به صورت روزانه کمک می‌کند تا کشتی‌ها سریع‌تر فرآیند حمل و نقل و تخلیه را انجام دهند و تاخیر کمتری داشته باشند.
هزینه‌های دموراژ برای کشتی‌های مجهز و یخچال دار بیشتر از کشتی‌های ساده و معمولی است. تعرفه دقیق از پیش قابل تعیین نیست؛ زیرا زمان و مکان تاخیر و مسافت طی شده هم می‌تواند در آن تاثیر داشته باشد. این شرکت‌ها برای تعیین حد جریمه و فری تایم تعرفه خاصی را در نظر می‌گیرند.
محاسبه زمان رسیدن کشتی در دموراژ
زمان رسیدن کشتی و تخلیه بار در دموراژ طبق اصول و سیاست‌های شرکت حمل و نقل تعیین می‌شود. کاپیتان کشتی موظف است تا در بازه زمانی مشخصی رسیدن خود را به گیرندگان کالا اعلام کند. در این شرایط آنها می‌توانند کارهای گمرکی و ترخیص را انجام دهند تا محموله تاخیری برای تخلیه نداشته باشد.
زمان رسیدن کشتی به عوامل مختلفی مثل نوع محموله، مسافت طی شده، مبدأ و مقصد بار و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. اگر شرایط اقلیمی نامساعد باشد کشتی نمی‌تواند در زمان تعیین شده در اسکله توقف کند. اگر گیرنده کالا از زمان دقیق رسیدن کشتی مطلع شود می‌تواند با مسئولین بندر هماهنگی‌های لازم را برای ترخیص و تخلیه انجام دهد.
بیشتر کشتی‌ها ۴ روز قبل از رسیدن به مقصد در بازه‌های مختلف وضعیت خود را اطلاع‌رسانی می‌کنند به همین دلیل می‌توان زمان رسیدن آنها را پیش بینی کرد. برخی شرکت‌ها فری تایم را از زمان رسیدن کشتی در نظر می‌گیرند.
کشتی زمانی که مقصد می‌رسد که وارده محدوده بندر شده باشد. در این شرایط کاپیتان اجازه دارد تا ورود خود را اطلاع دهد. برای محاسبه زمان رسیدن کشتی در دموراژ میزان آمادگی کشتی برای تخلیه بار به خوبی ارزیابی می‌شود.
چه زمانی دموراژ محاسبه نمی‌شود؟
دموراژ زمانی محاسبه نمی‌شود که مدت زمان تاخیر کم باشد. زمانی که شرکت حمل و نقل برای اجاره تجهیزات قرارداد را امضا می‌کند شرایط دموراژ و مدت زمان در آن ثبت می‌شود. در مواردی که به آنها اشاره می‌کنیم نیازی به پرداخت دموراژ نیست:
- اگر در زمان تخلیه بار شرای جوی مناسب نباشد به طوری که گیرنده نتواند بار را در زمان تعیین شده تخلیه کند هزینه دموراژ به آن تعلق نمی‌گیرد.
- در روزهای تعطیل دموراژ محاسبه نمی‌شود؛ بنابراین اگر محموله را در روز تعطیل تخلیه کنید نیازی به پرداخت جریمه نیست.
- شرط دیگری که شما را از پرداخت دموراژ معاف می‌کند استفاده از کانتینر در روزهای تعطیل است. در این شرایط فقط ساعاتی از روز جریمه برای شما حساب می‌شود.
چگونه از به وجود آمدن دموراژ و خسارات جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از دموراژ و خسارت‌های هنگفت ناشی از تاخیر و معطلی می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- انتخاب تجهیزات با مدت زمان طولانی
برای کاهش تعرفه دموراژ باید کانتینر، کشتی، قطار را با مدت زمان طولانی از شرکت اجاره کنید. اگر زمان آزاد طولانی باشد شما می‌توانید هر تایمی کالا را از گمرک ترخیص کنید و برنامه ریزی انعطاف پذیری داشته باشید.
- بررسی کامل بارنامه
برای جلوگیری از دموراژ باید بارنامه به طور کامل بررسی شود تا هیچ تعرفه خاصی در آن لحاظ نشده باشد. در این زمان شما می‌توانید برنامه‌ریزی مالی بهتری داشته باشید.
- تهیه اسناد ترخیص
برای جلوگیری از بوجود آمدن دموراژ نیاز است تا اسناد ترخیص کالا را از قبل آماده کنید. با این شروع زود هنگام فرآیند ترخیص تسریع خواهد شد و تجهیزات حمل و نقل و تخلیه سریع‌تر تحویل داده می‌شوند.
- توسعه طرح های جایگزین
با پیش بینی چالش‌های پیش رو و برنامه ریزی دقیق برای انتقال محموله و تخلیه آن تعرفه دموراژ به شدت کاهش یافته و صاحب کالا متحمل ضرر نخواهد شد.
- اطلاع از قوانین حمل و نقل
قبل از اجاره وسایل حمل و نقل بار نیاز است تا از قوانین مربوط به آن اطلاع داشته باشید؛ زیرا هر شرکت سیاست‌های مختص به خود را دارد.
- انتخاب بهترین مسیر انتقال کالا
برای کاهش هزینه‌های دموراژ نیاز است تا شما بهترین مسیر را برای حمل و نقل انتقال کنید. این کار می‌تواند خطر تاخیر و پرداخت جریمه را تا حد زیادی کاهش دهد.
- بررسی جزئیات محصول قبل از ارسال
بهترین روشی که می‌تواند از به وجود آمدن دموراژ جلوگیری کند بررسی محموله و اطمینان از صحت و سلامت و عدم مغایرت آن است. در چنین شرایطی تخلیه بدون تاخیر صورت می‌گیرد.
استریپ در دموراژ به چه معنا است؟
گاهی تعرفه دموراژ بیشتر از کالای خریداری شده است؛ به طوری که صاحب محموله توان پرداخت آن را ندارد و مجبور است تا از ترخیص منصرف شدد و کالا را رها کند. در این شرایط افراد سعی می‌کنند تا برای حذف این جریمه از روش استریپ استفاده کنند.
در این روش تخلیه بار کالا همان لحظه که از گمرک و کانتینر خارج می‌شود توسط کامیون‌ها بارگیری و به انبار انتقال پیدا می‌کند. با افزایش سرعت تخلیه محموله ماشین آلات دیگر تاخیری نخواهند داشت؛ بدین ترتیب تعرفه دموراژ حذف می‌شود.
تخلیه کانتینر و کشتی و واگن‌های قطار آن هم در کمترین زمان باعث شده تا جریمه‌های به آنها تعلق نگیرد. تخلیه در استریپ زیر نظر نماینده صاحب کالا یا همان ترخیص کار صورت می‌گیرد. در این شرایط صاحب کالا باید تنها هزینه کمی را به انبار پرداخت کند.
دیسپچ چیست؟
دیسپچ دقیقا نقطه مقابل دموراژ است. در دیسپچ کالاها زودتر از موعد تخلیه می‌شوند؛ بدین ترتیب در زمان و هزینه‌ها صرفه جویی می‌شود و سرعت تخلیه و بارگیری هم افزایش می‌یابد. شرکت باربری برای دیسپچ پاداشی را در نظر می‌گیرد.
محموله‌هایی که زودتر از فری تایم و مدت زمان ثبت شده در قرارداد تخلیه می‌شوند و تجهیزات به شرکت تحویل داده می‌شود شامل پاداش‌های خوبی می‌شوند. برای استفاده از این امتیاز نیاز است تا صاحب کالا با شرکت قراردادی را امضا کند. در این قرارداد مالک کانتینر یا کشتی موظف است تا مبلغی از اجاره را به عنوان پاداش به اجاره کننده پرداخت کند.
فرق دموراژ و دیسپچ چیست؟
دموراژ و دیسپچ تفاوت‌های زیادی دارند. در دموراژ اجاره کننده باید جریمه تأخیر در بازگرداندن لوازم را پرداخت کند به طوری که در دیسپچ برای تحویل زود هنگام لوازم پاداشی به اجاره دهنده پرداخت می‌شود. در هر دو زمان اهمیت زیادی دارد.
اگر تجهیزات حمل و نقل دیرتر از موعد مقرر تحویل داده شوند دموراژ یا جریمه به آنها تعلق می‌گیرد و اگر طبق قرارداد زودتر از موعد مقرر تحویل داده شوند مشمول دیسپچ می‌شوند. صاحب محموله در این شرایط از پرداخت جریمه معاف خواهد شد. شرکت باربری با ارائه این طرح تشویقی و تخفیفی توانسته به سیستم حمل و نقل سرعت بیشتری ببخشد.
قاعده اینکوترمز در دموراژ و دیسپچ
در دموراژ و دیسپچ قاعده اینکوترمز وجود دارد که در آن خریدار و فروشنده باید به توافق برسند. این قاعده مشخص می‌کند که مسئولیت حمل بار به عهده خریدار است یا فروشنده. در این صورت اگر تاخیری در حمل و نقل و تخلیه بار ایجاد شود یکی از طرفین مسئول است تا تعرفه دموراژ را پرداخت کند و اختلافاتی ایجاد نمی‌شود.
در این قرارداد جزئیات مربوط به دموراژ و دیسپچ ذکر می‌شود؛ زیرا اهمیت بسزایی دارد. برای حمل و نقل کالاهای فله اصولا این ۲ قاعده اینکوترمز استفاده می‌شود:
- قاعده FOB اینکوترمز: در این قاعده مسئولیت حمل بر عهده خریدار است و اگر بار مشمول جریمه‌های سنگین شود خریدار باید آن را تمام و کمال پرداخت کند تا محموله ترخیص شود.
- قاعده CFR اینکوترمز: این قاعده مسئولیت حمل بار را به عهده فروشنده می‌گذارد. قرارداد تنظیم شده بر اساس این قاعده در اختیار دو طرف معامله قرار می‌گیرد.
فری تایم ( FREE TIME )
فری تایم مدت زمانی است که در زمان عقد قرارداد اجاره مشخص می‌شود. در فری تایم وارد کننده و صادر کننده می‌تواند بدون پرداخت جریمه از تجهیزات اجاره شده استفاده کند. با افزایش فری تایم تعرفه دموراژ کاهش پیدا می‌کند. شرکت‌های حمل و نقل دو نوع فری تایم را در نظر گرفته‌اند:
- فری تایم مبدا: این فری تایم مربوط به وقتی است که کانتینر یا کشتی خالی تحویل گرفته می‌شود و به صورت پر تحویل داده می شود.
- فری تایم مقصد: موقعی است که صاحب کالا کانتینر را به صورت پر تحویل می‌گیرد و پس از تخلیه باز آن را به صورت خالی به شرکت باربری تحویل می‌دهد.
فرق دموراژ و دیتنشن
دموراژ و دیتنشن یا حق توقف تفاوت‌های زیادی با هم دارند. در دموراژ صاحب کالا باید هزینه‌های اضافی و جریمه تأخیر در تخلیه بار و حمل و نقل را به شرکت باربری پرداخت کند؛ اما دیتنشن شامل هزینه‌هایی است که برای توقف و نگه داشتن کانتینر بعد از تخلیه در نظر گرفته می‌شود.
در دموراژ مدت زمان تخلیه بار در قرارداد ذکر می‌شود و اگر صاحب کالا تخلیه را در موعد مقرر انجام ندهد جریمه می‌شود. حق توقف در قرارداد نوشته می‌شود و صاحب کالا باید بعد از تخلیه بار تجهیزات اجاره‌ای را به شرکت تحویل دهد. در صورتی که بعد تخلیه محموله لوازم تحویل داده نشوند صاحب کالا باید هزینه دیتنشن یا حق توقف را پرداخت کند.
سخن پایانی
دموراژ به صنعت حمل و نقل کمک زیادی کرده و باعث شده تا کالاها در کمترین زمان و بدون تاخیر جابجا شوند. شرکت‌های باربری در این پروسه نفش بسزایی را ایفا می‌کنند. صاحبان کالا برای کاهش تعرفه دموراژ سعی دارند تا همیشه شرکت‌های معتبر را انتخاب کنند. کارشناسان سایت گسیل کالای شرق همیشه در دسترس شما هستند تا بتوانید برای حمل و نقل بهترین تجهیزات را با کمترین هزینه اجاره کنید. بهره گیری از این افراد متخصص باعث شده تا هزینه‌ها به شدت کاهش پیدا کند.
