بارنامه یک سند قانونی است که برای حمل بار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سند توسط متصدی حمل و نقل برای فرستنده صادر می‌شود تا به کمک آن بتواند حمل بار را به صورت قانونی انجام دهد. هدف از ارائه این برگه مشخص کردن نوع، مقدار و مقصد کالا است. برنامه برای هر نوع باری مورد استفاده قرار می‌گیرد و خود دارای اجزای خاصی است.
روی این سند اطلاعات مهمی نوشته می‌شود به همین دلیل جزو سه سند مهم در تجارت بین الملل است. بارنامه‌ها قابل انتقال نیستند و مالکیت ندارند. از زمانی که این سند صادر می‌شود دریافت کننده فرصت دارد تا بار را به مقصد برساند. برای آشنایی با انواع بارنامه و قوانین صدور آن می‌توانید تا انتهای متن همراه ما باشید.
اجزاء تشکیل دهنده بارنامه
روی بارنامه تمام مشخصات مورد نیاز درج شده است و این سند دارای اجزای مهمی است که در اینجا به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
- شماره سریال
شماره سریال عددی یکتایی است که توسط سازمان حمل و نقل برای هر بارنامه در نظر گرفته می‌شود. این شماره دو قسمتی وجه تمایز بارنامه‌ها است. برای آشنایی با این شماره سریال در حمل و نقل بین المللی می‌توانید مطلب مربوط به آن را مطالعه کنید.
- گیرنده کالا
از دیگر اجزای تشکیل دهنده بارنامه می‌توان به گیرنده کالا اشاره کرد که در قسمت بالا قرار می‌گیرد و شامل تمام مشخصات گیرنده است. اطلاعات انبار مربوط به گیرنده باید در سامانه جامع انبار هم ثبت شود.
- راننده ناوگان
مسئول حمل کالا همان راننده ناوگان است که وظیفه مهمی را به عهده دارد. او باید در زمان مشخص شده کالا را بدون آسیب فیزیکی به مقصد برساند. طبق قوانین وضع شده در شرکت صادرات کالا هر راننده می‌تواند فقط ۹ ساعت در روز رانندگی کند. برای کسب اطلاعات بیشتر از شرکت و قوانین آن می‌توانید مطلب درج شده را مطالعه کنید.
- تاریخ و زمان صدور
تاریخ و زمان صدور از اجزای جدانشدنی بارنامه است که اهمیت بسزایی هم دارد. پوشش بیمه‌ای در تاریخ ثبت شده اعمال می‌شود. به همین دلیل باید در زمان تحویل بارنامه تاریخ و زمان ثبت شده را چک کنید.
- فرستنده ی کالا
در بالاترین قسمت نام فرستنده کالا درج می‌شود. ثبت اطلاعات فرستنده در صحت کامل الزامی است. طبق قوانین جدید نیاز است تا کد پستی را در سامانه جامع انبارها ثبت کرده باشید.
- ناوگان حمل کننده
ناوگان حمل کننده یکی دیگر از اجزای باربری است که مسئولیت حمل بار را به عهده می‌گیرد. خودرویی که برای این کار انتخاب می‌شود باید متناسب با نوع و حجم بار باشد. تمام مشخصات خودرو درون این سند درج می‌شود. در ترخیص کالا ناوگان بیشترین نقش را دارد که می‌توانید با مطالعه این مطلب اطلاعات بیشتری را کسب کنید.
- محموله
محموله همان کالایی است که طبق بارنامه جابجا می‌شود. تمام مشخصات کالا در بارنامه و درست بعد از مشخصات راننده ثبت می‌شود. برخی محموله‌ها نیاز به مجوز دارند و برخی دیگر بدون مجوز حمل می‌شوند.
- موارد مالی تشکیل دهنده
در این قسمت اطلاعات مربوط به امور مالی درج می‌شود. از موارد مالی در بارنامه می‌توان به هزینه بیمه، هزینه باربری، عوارض جاده‌ای، هزینه حمل و تکمیلی اشاره کرد که به صورت دقیق محاسبه می‌شوند.
- کرایه پایه
کرایه پایه در بارنامه ذکر می‌شود تا گیرنده از آن اطلاع کامل داشته باشد. سازمان حمل و نقل جاده‌ای حداقل کرایه را بر اساس فاکتورهای مهمی مشخص میکند. اگر کرایه از مبلغ تعیین شده کمتر باشد سیستم خطا می‌دهد.
انواع بارنامه
بارنامه‌ها انواع مختلفی دارند و هر کدام به روشی خاص به مقصد ارسال می‌شوند. سازمان حمل و نقل بر اساس نحوه ارسال محموله آن‌ها را به دستههای زیر تقسیم میکند:
بارنامه دریایی
این نوع برای کالاهایی در نظر گرفته می‌شود که قرار است از طریق کشتی به مقصد ارسال شوند. در این سند علاوه بر ثبت اطلاعات بار اطلاعات مربوط به کشتی و بندر تخلیه بار هم درج می‌شود. این برنامه خود نمونه‌های مختلفی دارد که به شرح زیر است:
- بارنامه گروهی یا چند محموله‌ای
- بارنامه چند وجهی
- تفکیکی
بارنامه هوایی
این نوع کاربرد زیادی برای انتقال کالاها دارد. این سند در مواردی استفاده می‌شود که صاحب کالا قصد ارسال آن از طریق هواپیما را دارد. در این بارنامه امکان تغییر دادن اطلاعات بعد از رسیدن به مقصد وجود ندارد. این بارنامه قابل معامله نیست و خود به ۲ دسته مجزا تقسیم می‌شود:
- بارنامه مستر یا اصلی
- بارنامه هاوس یا فرعی
بارنامه ریلی یا راه آهن
بارنامه ریلی در شرایطی صادر می‌شود که شما قصد انتقال کالا از طریق راه آهن را دارید. در این سند اطلاعات مهمی چون شماره قرار قرار واگن نوشته می‌شود تا گیرنده بتواند به راحتی کالا را تحویل بگیرد.
بارنامه کامیون
بارهایی که قرار است از طریق کامیون جابجا شوند باید این بارنامه را در اختیار داشته باشند. حمل و نقل در این بخش از طریق جاده‌ها صورت می‌گیرد. این روش پر استفاده است و در بیشتر شرکت‌های حمل و نقل به کار گرفته می‌شود.
بارنامه سراسری
این یک بارنامه کامل است و تمام نمونه‌های بارنامه را شامل می‌شود. این بارنامه در شرایطی استفاده می‌شود که قرار است کالا به چند روش به مقصد برسد. اطلاعات ثبت شده در این بارنامه بیشتر و شامل تمام روش‌های ترکیبی است.
بارنامه از نوع حمل مرکب فیاتا
در این بارنامه اطلاعات به صورت جزیی‌تر و با حساسیت بالا درج می‌شوند: چرا که کشور مقصد دارای محدودیت و حساسیت‌های زیادی است. از مطالب مهم ذکر شده در این سند می‌توان به ثبت دقیق مقصد و مشخص کردن وسیله نقلیه برای حمل بار اشاره کرد. برای عبور کالاهای با ارزش و حساس این بارنامه اهمیت بسزایی دارد.
بارنامه داخلی
این برنامه برای بارهایی صادر می‌شود که فقط داخل مرزها جابجا می‌شوند و نیازی به عبور آن‌ها خارج از مرز نیست. اطلاعات مهمی در این سند به ثبت می‌رسد و صدور آن در ۶ نسخه مجزا است.
بارنامه بین‌المللی
طبق این بارنامه بارهایی به کشورهای دیگر ارسال می‌شود به همین دلیل اهمیت بسزایی دارد و باید بر اساس قوانین کنوانسیون حمل و نقل بین المللی باشد. تمام اطلاعات درج شده در این بارنامه باید صحیح باشند و کنوانسیون آن را مهر و تایید کرده باشد.
انواع بارنامه از نظر سندی
بارنامه‌های صادر شده از طرف سازمان حمل و نقل نمونه‌های مختلفی دارند و از نظر سندی به دستههای زیر تقسیم می‌شوند:
بارنامه رسمی
این بارنامه مجوز قانونی دارد و از طرف شرکت حمل و نقل صادر می‌شود. شما تمام اجزای تشکیل دهنده را در این بارنامه مشاهده می‌کنید و به دلیل رسمی بودن قابل استناد است.
بارنامه غیررسمی
این بارنامه غیر رسمی است و سازمان در صدور آن نقش ندارد؛ بلکه توسط خود فروشنده و صاحب کالا به صورت دستی نوشته می‌شود. در این بارنامه فقط مبدا و مقصد و کرایه ذکر می‌شود.
بارنامه قابل معامله
این بارنامه قابل معامله است و شما می‌توانید کالا را به هر کسی که این نسخه اصلی را دارد تحویل دهید. خریدار و گیرنده یا نماینده آن برای تحویل بار باید این نسخه اصلی را تهیه کنند.
بارنامه غیر قابل معامله
در این بارنامه باید نام گیرنده تعیین شود در غیر این صورت کالا به گیرنده تحویل داده نمی‌شود. خریداران فقط می‌توانند با تایید هویت محموله را مطالبه و آزاد کنند.
بارنامه مشروط یا تمیز
طبق این بارنامه شما می‌توانید سالم بودن کالای داخل کشتی را بررسی کنید. زمانی که کیفیت محموله رسیده به مقصد تایید شود بارنامه توسط فرستنده امضا می‌شود. با وجود این سند مهم بارها از آسیب محافظت می‌شوند.
بارنامه غیرمشروط یا کثیف
این بارنامه دارای بندهای مختلفی است و در آن ثابت می‌شود که کالای بسته‌بندی شده با آسیب به مقصد رسیده است. در جدول زیر تفاوت بین بارنامه مشروط و غیر مشروط را بیان می‌کنیم:
|
بارنامه مشروط |
بارنامه بدون شرط |
|
این سند مورد قبول واردکنندگان و بانک‌ها نیست. |
یک سند حمل و نقل دریایی است که واردکنندگان آن را تایید می‌کنند. |
|
حاوی یک بند اضافی همراه با نماد استاندارد هیئت مدیره حمل و نقل است. |
با علامت استاندارد مشخص می‌شود. |
|
به وضوح نشان می‌دهد که کالا در شرایط مورد انتظار نیست.
|
نشان می‌دهد که کالا بسته‌بندی باکیفیت دارد و در بهترین شرایط به مقصد می‌رسد. |
بارنامه مستقیم
نام دیگر این سند بارنامه محموله است که از نوع غیر قابل معامله به شمار می‌رود. در این بارنامه شما می‌توانید با ارائه هویت گیرنده کالا را در مقصد به او تحویل دهید و نیازی به پرداخت هزینه نیست.
بارنامه ترنشیپ
این بارنامه در شرایطی استفاده می‌شود که شرکت حمل و نقل هیچ خدماتی در محل فرستنده و گیرنده ارائه نمی‌کند. در این زمان محموله از بندر میانی ارسال می‌شود و کلیه هزینه‌ها را مالک کشتی پرداخت میکند.
بارنامه اصلی یا مستر
این بارنامه توسط متصدی حمل و نقل صادر می‌شود و امکان چاپ آن در نسخه‌های مختلف وجود دارد. اگر شرکت واسط در این حمل و نقل نقش داشته باشد باید در بارنامه ذکر شود.
بارنامه حامل
این بارنامه قابل معامله است و در آن کالا به هر کسی که بارنامه را در اختیار داشته باشد تحویل داده می‌شود. نام گیرنده در این سند مشخص نیست و بیشتر برای محموله‌های کم حجم کاربرد دارد.
بارنامه بیات
این بارنامه کهنه پس از مهلت مذکور ارائه شده و اعتبار لازم را ندارد. اگر صاحب کالا چنین سندی را در اختیار داشته باشد نمی‌تواند با آن محموله را به مقصد ارسال کند؛ چرا که اعتبار ندارد.
بارنامه سوئیچ
بارنامه سوئیچ جایگزین نسخه اصلی می‌شود و متصدی حمل و نقل وظیفه صدور آن را دارد. در هنگام خروج کالا از بندر مبدا نیاز است تا شما چنین بارنامه‌ای را در اختیار داشته باشید.
اهمیت وجود بارنامه
وجود بارنامه به این دلیل اهمیت دارد که سندی قابل معامله است و به کمک آن می‌توان کالاها را به روش‌های مختلف جابجا کرد. این سند بدون قید و شرط و با توافق طرفین نوشته می‌شود. بارنامه دلیل مالکیت محسوب می‌شود به همین دلیل در سازمان حمل و نقل اهمیت دارد. این سند الزام‌آور قانونی باید به همراه کالا ارسال شود و در دسترس گیرنده قرار بگیرد.
تمام جزئیات لازم برای پردازش و بررسی محموله در بارنامه درج شده است. اگر نیاز باشد می‌توانید از آن در دعاوی قضایی استفاده کنید. در صورتی که کالا در فرایند حمل و نقل دچار آسیب شود فقط با این سند مهم می‌توان آن را ثابت کرد. به کمک بارنامه وظایف به خوبی تفکیک می‌شوند و این می‌تواند از سرقت محموله جلوگیری کند. محموله در حال حمل به راحتی قابل پیگیری است.
قوانین بارنامه
شرکت‌های حمل و نقل داخلی و بین المللی برای صدور بارنامه قوانین و ضوابط مختلفی را برای فرستندگان و گیرندگان در نظر می‌گیرند که در اینجا به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
قوانین صادرکنندگان بارنامه
شرکت‌های حمل و نقل موظف هستند تا طبق قانون بارنامه را با بیمه مسئولیت صادر کنند. بیمه باید تمام خطرات را به خوبی پوشش دهد. تمام مندرجات بارنامه باید تنظیم و تکمیل شود و کرایه حمل با توجه به قرارداد در آن به ثبت برسد. پروانه عبور برای بارهای ترافیکی صادر کند. بارنامه از مبدأ قانونی شرکت به سایر نقاط صادر گردد.
قوانین فرستندگان بارنامه
فرستندگان بارنامه باید مشخصات بار و آدرس دقیق و صحیح را اعلام کنند. مشخصات گیرنده و محل صحیح تخلیه باید به درستی در بارنامه نوشته و تمام اطلاعات کالا اعم از طول، عرض، ارتفاع، وزن باید اعلام شود. بارگیری به موقع ناوگان و اعزام آن به منظور جلوگیری از خسارتهای احتمالی از قوانین فرستندگان به شمار می‌رود.
قانون گیرندگان
مهمترین قانون برای گیرندگان محموله تخلیه به موقع ناوگان به منظور جلوگیری از پرداخت حق توقف است. کرایه درج شده در بارنامه باید به صورت کامل پرداخت شود.
قانون رانندگان
راننده موظف است تا محموله را بدون آسیب به مقصد برساند. حضور به موقع هنگام بارگیری از ضوابط مهم در سازمان حمل و نقل به شمار می‌رود. نگهداری از بارنامه صادره جهت اخذ کرایه حمل در مقصد و حضور به هنگام تخلیه بار در مقصد باربری الزامی است.
طبقه بندی بارنامه
بارنامه‌هایی که از طرف سازمان حمل و نقل صادر می‌شوند به طور کلی ۲ دسته هستند:
بارنامه‌های داخلی
این بارنامه‌ها امروزه به صورت الکترونیکی صادر می‌شوند و طبق آن‌ها صاحب کالا اجازه دارد تا محموله را داخل مرز جابجا کند. اگر کالا به بیرون از مرز ارسال شود جریمه سنگین به همراه خواهد داشت.
بارنامه‌های خارجی و بین المللی
در طبقه‌بندی‌های انجام شده بارنامه‌های بین المللی یا خارجی حساسیت بیشتری دارند؛ چرا که باید با محدودیت بیشتری وارد کشور دیگر شوند. این اسناد مهم و محرمانه به همراه محموله جابجا می‌شوند تا در دسترس گیرنده قرار بگیرند.
ویژگی های بارنامه بین المللی
بارنامه‌های بین المللی ویژگی‌هایی دارند که شما در بارنامه‌های دیگر آن‌ها را مشاهده نمی‌کنید. این اسناد از اهمیت بسزایی برخوردار هستند و میزان حساسیت آن‌ها بالا است. بارنامه بین المللی به منزله قرارداد حمل است که در آن تکلیف حمل کننده و دارنده بارنامه مشخص می‌شود و این می‌تواند مانع از بروز خسارت به بار شود.
از ویژگی‌های دیگر این بارنامه می‌توان به حق مالکیت و تصرف داشتن بر کالا اشاره کرد. این رسید مهم در ازای کالا دریافت می‌شود و می‌تواند آن را شامل بیمه کند. نحوه پرداخت کرایه در آن مشخص می‌شود و در این صورت گیرنده نمی‌تواند آن را کم و زیاد کند. بارنامه ثابت میکند که فرستنده کالایی را به متصدی حمل تسلیم کرده است. بارنامه بین المللی سندی قابل معامله و بدون قید و شرط است.
حق پایانه و نحوه محاسبه آن
حق پایانه همان حق کمیسیون باربری است که شرکت حمل و نقل طبق بارنامه صادر شده دریافت میکند. تمام شرکت‌های باربری در ازای خدمات ارائه شده هزینه‌ای را مشخص می‌کنند. حجم بار، نوع کالا و مسافت طی شده جزو مهمترین عوامل تاثیرگذار در حق پایانه هستند. هر چه حجم محموله و مسافت طی شده بیشتر باشد قطعا هزینه بالاتری برای حمل و نقل در نظر گرفته می‌شود.
این هزینه درصدی از ارزش محموله یا مبلغی ثابت است. اگر ۸ تا ۱۰ درصد محاسبه شود صاحب بار باید ۸ تا ۱۰ درصد از مبلغ کل محموله را به عنوان حق پایانه پرداخت کند. برای محاسبه طرفین باید به توافق برسند. حق کمیسیون ثبت شده در بارنامه مجموعی عوارض جاده‌ای و حق سازمان است. حق کمیسیون در پایانه‌های عمومی و خارج از آن متغییر است. صاحبان بار باید این نرخ مصوب را طبق قانون پرداخت کنند.
بیمه بار و نحوه محاسبه آن
بیمه بار از مهمترین ارکان حمل یک کالا به شمار می‌رود که به صورت درصدی و با توجه به ارزش بار محاسبه می‌شود. در سیستم حمل و نقل بیمه بار اهمیت بسزایی دارد به همین دلیل تمام بارنامه‌ها با بیمه نامه معتبر صادر می‌شوند. وقتی محموله‌ها با پوشش بیمه مسئولیت جابجا می شوند اگر خسارتی به آن‌ها وارد شود بیمه این خسارت را پرداخت میکند.
شرکت‌های حمل و نقل بیشتر از بیمه مسئولیت مدنی استفاده می‌کنند. هزینه بیمه بار بر اساس ارزش محموله حساب می‌شود. شرکت بیمه تعرفه خاصی دارد و بر اساس آن بیمه هر محموله را محاسبه میکند. هر چه ارزش محموله بیشتر باشد بیمه آن هم افزایش پیدا میکند. اگر بار با ارزش ۱۰۰ میلیون حمل می‌شود برای بیمه کردن آن باید ۱۰ هزار تومان پرداخت کنید.
هزینه بارنامه
هزینه بارنامه بر اساس فاکتورهای مهمی چون نوع بارگیری، میزان بار، شهر مبدا، ارزش و حجم بار مشخص می‌شود. هر چه مسافت شهر مبدا دورتر باشد هزینه بیشتری برای جابجایی در نظر گرفته می‌شود. کالاهایی که به خارج از مرزها فرستاده می‌شوند هزینه حمل و نقل آن‌ها به مراتب بیشتر است. نحوه ارسال بار هم می‌تواند هزینه را تحت تاثیر قرار دهد.
محموله‌هایی که به صورت هوایی جابجا می‌شوند هزینه بیشتری را در بر می‌گیرند. کالاهای با ارزش همیشه با هزینه بالایی ارسال می‌شوند. سازمان حمل و نقل برای محاسبه هزینه نهایی قوانین و ضوابط خاص خود را دارد. اگر بار طبق تبصره تن بر کیلومتر بیشتر از ظرفیت باشه هزینه اضافه بار به صورت جداگانه محاسبه می‌شود.
سخن پایانی
بارنامه یک سند مهم است که تمام شرکت‌های حمل و نقل برای جابجایی بار به آن نیاز دارند. در این سند تمام اطلاعات گیرنده و فرستنده و محموله به ثبت می‌رسد. بارنامه‌ها انواع مختلفی دارند و بر اساس روش ارسال محموله دسته‌بندی می‌شوند. برای امنیت کالاها وجود بارنامه حائز اهمیت است به همین دلیل ما در سایت گسیل کالای شرق شرایط دریافت بارنامه‌های رسمی و قانونی را در اختیار شما قرار می‌دهیم. کارشناسان ما با راهنمایی‌های خود مسیر دریافت بارنامه را برای متقاضیان هموار می‌کنند.
