وظیفه گمرک علاوه بر نظارت بر عرصه تجارت خارجی، اعمال سیاست های اقتصادی دولت است. افزایش روزافزون تجارت و مبادله کالا، برای گمرک چالشی جدید ایجاد کرده است که بتواند به صورت جامع کنترل های لازم را اعمال کند.
طبق بررسی های انجام گرفته در سال ۲۰۱۲، میانگین زمان صرف شده برای تکمیل فرایند تجارت خارجی در ایران ۳۰ روز بوده است. درحالی که همین فرایند در سنگاپور و امارات بین ۳ تا ۵ روز بود. رتبه گمرک ایران در میان گمرکات دنیا در همان سال از سوی بانک جهانی، ۱۲۶ بود. همزمان با طولانی بودن فرایند گمرک، میزان حجم قاچاق نیز به شدت افزایش می یابد. به عنوان مثال میزان قاچاق در سال ۱۳۹۲ حدود ۲۰ میلیارد دلار بوده است. بنابراین با توجه به نیاز کاهش زمان ترخیص کالا در گمرک، این سازمان باید به دنبال راهکاری باشد تا بتواند هم نظارت خود را سرعت ببخشد و هم دقت لازم را در این زمینه داشته باشد. به همین دلیل سامانه جامع گمرکی راه اندازی شد و به دنبال افزایش امنیت، دامنه اطلاعاتی را نیز افزایش داده و انجام فعالیت ها را به هنگام کرده است. این سامانه امکان این را فراهم آورده که قبل از ورود کالا به بندر فرایند گمرک را آغاز نمود و با پوشش دادن زنجیره تامین، نسبت به کاهش تعداد اسناد و افزایش اعتماد و امنیت نیز اطمینان حاصل کرد.
تسریع در ارائه خدمات و اعمال کنترل‌های لازم دو هدفی است که می توان گفت ناهمسو هستند و گمرک باید بتواند به عنوان نگهبان مرزها و مورد اعتماد صاحبان کسب و کار، به هر دو هدف دست پیدا کند. به همین منظور پس از مطالعه تطبیقی وضعیت گمرک ها در کشورهای پیشرفته، همچنین مطالعه کنوانسیون‌ها و استانداردهای سازمان‌های جهانی، از نیمه دوم سال ۱۳۹۲ استقرار و راه اندازی سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی را در دستور کار خود قرار داد و سرانجام در دی ماه سال ۱۳۹۵ از آن رونمایی کرد.
سامانه ای که سعی شده است تا در عین سادگی، با ایجاد گردش اطلاعات و استفاده از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری قدرتمند در فرایند تجارت خارجی نقش ایفا نماید.
راه اندازی سامانه جامع گمرک منجر شد تا ۳۴ عملیات گمرکی از اظهار تا خروج کالا با ۹ قابلیت ویژه بدون نیاز به مراجعه حضوری و فقط با کمک این سامانه انجام شود. اتفاقی که با توجه به صرفه جویی چند ده هزار میلیارد تومانی در تجارت خارجی، تاثیری بسیار زیادی بر تسهیل و روان سازی فضای کسب و کار و هزینه تمام شده کالاها می گذارد.
مزایای استفاده از سامانه جامع امور گمرکی
از جمله مزایای راه اندازی سامانه جامع گمرکی عبارت است از:
• صرفه جویی در هزینه تجارت
به این معنا که با استفاده از این سامانه انجام تشریفات در واردات از ۲۶ روز به ۳ روز و در صادرات از ۷ روز به ۱ روز کاهش یافته است. به همین دلیل کاهش انجام تشریفات بالغ بر ۲۳ درصد ارزش تجارت صرفه‌جویی در چرخه تجارت خارجی را به دنبال داشته است. اگر در واردات کالا فرض را بر واردات ۵۰ میلیارد دلاری در طول سال قرار دهیم با کاهش ۲۳ روزه در انجام تشریفات گمرکی فقط در بخش واردات، حدود ۱۰ میلیارد دلار یعنی نزدیک به ۴۰ هزار میلیارد تومان فقط در بخش واردات صرفه جویی در پی خواهد داشت.
• انتشار روزانه برخط آمار تجارت خارجی
انتشار روزانه برخط اطلاعات به این معنا است که به محض بارگیری کالا از مبدا و حرکت به سمت ایران، اطلاعات مربوط به کالا در سامانه الکترونیک گمرک قابل دسترسی خواهد بود. با این کار خروج و ورود همه کالاهای ترانزیت زیر نظر گمرک و طبق زمان بندی های آن بوده و محتوای محموله و زمان رسیدن به مقصد نیز از پیش مشخص است.
• مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر
در کنار تدوین برنامه منسجم مبارزه با قاجاق کالا، با انجام کنترل‌های مکانیزه بر اساس شاخص های مدیریت ریسک و به کارگیری تجهیزات کنترلی، شاهد رشد ۷۱۱ درصدی در کشفیات مواد مخدر و پیش سازها بوده ایمف به طوری که طبق آخرین گزارش منتشر شده توسط دفتر روابط اطلاعات منطقه آسیا اقیانوسیه، ایران توانسته پس از کشورهای استرالیا، نیوزلند و پاکستان رتبه چهارم را در بیشترین کشفیات مربوط به مواد مخدر، روان گردان ها و انواع پیش سازهای صنعتی به دست آورد.
• پیگیری و رصد تخلفات
با راه اندازی سامانه الکترونیک گمرک جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از تخلفاتی که تاکنون از چشم ها پوشیده مانده بود، کنترل و جلوگیری خواهد شد. ضمن این که با استفاده از سامانه جامع گمرک امکان سو استفاده از کارت های بازرگانی نیز از میان می رود.
۹ قابلیت جدید سامانه جامع گمرکی
• اتصال الکترونیکی بارنامه
• پروژه درب خروج هوشمند
• راه‌اندازی بزرگ‌ترین بانک اطلاعات تجارت خارجی
• دریافت گواهی بازرسی از طریق سامانه جامع امور گمرکی
• آغاز تبادل الکترونیکی اطلاعات میان سازمان بنادر و گمرک
• سامانه مانیتورینگ کالاهای ترانزیتی
• راه‌اندازی سامانه پیشخوان خدمات الکترونیکی
• الکترونیکی شدن نظارت‌ها در گمرک
• کیف پول الکترونیکی
ادرس سایت سامانه جامع امور گمرکی
به نقل از پارس نیوز، در حال حاضر تبادل اطلاعات گمرک و صمت بر خط شده و اخذ اطلاعات مربوط به ثبت سفارشات به صورت الکترونیک و برخط توسط سامانه گمرک از سامانه تجارت صورت می گیرد.
هم اکنون اتصال سامانه گمرک به بنادر انجام شده و از سال ۱۳۹۶ امکان مشاهده الکترونیکی بیجک های صادر شده در گمرک برای سازمان بنادر فراهم شده است. همچنین با راه اندازی سامانه مدیریت لجستیک در کلیه گمرکات، ثبت اطلاعات حامل ها برای ورود به محوطه انجام و این اقدام کنترل و نظارت دقیق بر حامل ها را به همراه داشته است و انتخاب کارشناس و ارزیاب بر اساس شاخص های مدیریت ریسک در سالن ارزیابی سامانه جامع گمرکی صورت می گیرد و همچنین فهرست عدلبندی به صورت تصادفی انجام می گردد.
ایجاد بستر های امن تبادل اطلاعات در سامانه جامع گمرکی با درج امضای دیجیتال با کلیه دستگاه های دخیل در حوزه تجارت که قابل ردگیری است منجر به ایجاد بستر سالم برای انجام تشریفات گمرکی گردیده و شرایط را برای کنترل و نظارت دقیق بر نحوه انجام تشریفات و صدور مجوز های ورود و ترخیص کالا فراهم نموده است.
